Rabiës essential facts Delen

• Rabiës veroorzaakt een (bijna altijd) fataal aflopende encephalitis. (CDC)
• Transmissie van rabiës gebeurt door rechtstreeks contact met speeksel (of zenuwweefsel) van een besmet dier. Het betreft veelal een bijtwonde, maar overdracht is ook mogelijk door contact van infectieus materiaal met een beschadigde huid of slijmvliezen. (CDC, NASPHV)
• Het virus is gevoelig voor detergenten, uitdroging en zonlicht. (ITC-Wanda, CDC)
• Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee klinische vormen van rabiës: rabiës furiosa en rabiës paralytica (FAVV, communicatie Steven Van Gucht):
  • Beide vormen: de eerste fase kan erg vaag zijn met lichte koorts, minder energie, minder eetlust
  • Rabiës fusiosa
    • rusteloosheid
    • agressiviteit, bijten zonder trigger
    • (seksuele) excitatie
    • hallucinatie
    • vocalisatie
    • verlamming
    • sterfte
  • Rabiës paralytica – vaker voorkomend
    • speekselen, schuim rondom de mond
    • anorexie
    • depressie
    • neurologische klachten, vaak eerst op de achterhand
      • parese en ataxie
      • staart wordt naar één zijde getrokken
      • tenesmus of verlamming van de anus 
      • plegie
    • coma
    • sterfte
  • Beide vormen geven een progressief ziektebeeld. Bij vage symptomen wordt geadviseerd om af te wachten aangezien deze klachten bij veel andere aandoeningen aanwezig kunnen zijn, bij duidelijke symptomen kan tot euthanasie overgegaan worden. 
  • Na euthanasie voor verdenking op rabiës dient het FAVV verwittigd te worden, en dient het kadaver naar Sciensano opgestuurd te worden voor definitieve diagnose op hersenmateriaal. Hiervoor kan het formulier op de Sciensano website gebruikt worden: https://www.sciensano.be/sites/default/files/074form_13-3-74-naanvraag_voor_diagnose_van_rabies-dier707-09-2018.pdf 
• De incubatietijd bedraagt gemiddeld 3 weken tot 2 maanden, maar kan variëren van slechts enkele dagen tot in zeldzame gevallen meer dan een jaar. (FAVV)
• Uitscheiding van het virus is reeds mogelijk enkele dagen voor de symptomen optreden. (NASPHV)
• Preventieve vaccinatie wordt aangeraden voor dierenartsen. Deze bestaat uit twee vaccins met minstens 7 dagen tussentijd (3 doses bij immunosuppressie) volgens het PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) protocol. Na preventieve vaccinatie ontstaat er geen volledige bescherming, maar wordt het immunologisch geheugen ontwikkeld waardoor er na hervaccinatie (post-exposure) snel beschermende antistoffen worden aangemaakt. Ook gevaccineerde personen dienen bijgevolg na een vermoedelijke blootstelling zo snel mogelijk een PEP (Post-Exposure Prophylaxis) behandeling opstarten. Het PEP protocol voor reeds gevaccineerde personen is korter. (ITG – Wanda)
• Indien de status van een dier onbekend is kan u:
  • handschoenen dragen, vooral bij onderzoek van de mondholte
  • vrije huid bedekken, vooral wanneer de huid niet intact is
  • bij enig bijtrisico gebruik maken van beschermingsmiddelen (muilkorf, kraag, beschermende handschoenen, …)
  • de nadruk leggen op goede handhygiëne en na het consult de handen uitgebreid wassen met water en zeep
• Wat te doen na een mogelijke blootstelling? (ITG – Wanda)
  • was de wonde gedurende 15 minuten met water en zeep. Het virus blijkt zeer gevoelig te zijn voor detergenten. 
  • ontsmet de wonde met jodium of 60-80% ethanol
  • raadpleeg het Instituut voor Tropische Geneeskunde voor opstart van de PEP (Post-Exposure Prophylaxis) behandeling. Buiten de openingsuren van het ITG kan u hiervoor terecht bij het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) dienst tropische ziekten. De PEP behandeling moet zo snel mogelijk opgestart worden (minstens binnen 24u)
• Voor de eigen huisdieren van gastgezinnen wordt preventieve rabiës vaccinatie sterk aangeraden. Indien het opgevangen vluchtelingenhuisdier rabiës zou hebben, is verplichte euthanasie van niet-gevaccineerde contactdieren een mogelijke consequentie. (FAVV)
• Rabiës situatie in Oekraïne (OIE, WHO rabies bulletin)
  • Mensen (fondation-merieux): 
    • 2017
      • 2 bevestigde overlijdens ten gevolge van rabiës 
      • 66350 geregistreerde bijtincidenten 
  • 2021: bevestigde rabiës gevallen (WHO)
    • 130 katten
    • 109 honden
  • Vaccinatie van huisdieren is verplicht voor (OIE)
    • honden in heel Oekraïne
    • katten in bepaalde probleemgebieden of bij uitbraken
  • jaarlijks worden > 2 miljoen rabiës vaccins toegediend bij huisdieren (OIE)

Gezien de hoge vaccinatiegraad bij huisdieren in Oekraïne en het dalend aantal bevestigde rabiës gevallen ten opzichte van het grote aantal huisdieren en zwerfdieren in het land, wordt het risico op rabiës bij invoer van huisdieren als laag (maar niet onmogelijk) beschouwd. De beste preventie bestaat uit een goede kennis van de risico’s en hoe we deze kunnen beperken, alsook het correct opvolgen van de adviezen en verplichtingen door het FAVV. 

Bronnen: 

https://www.cdc.gov/rabies/index.html 

https://www.fondation-merieux.org/wp-content/uploads/2017/11/4th-meereb-2018-ukraine-vitalii-nedosekov-2.pdf 

https://www.itg.be/E/emergency-services 

https://www.itg.be/files/docs/reisgeneeskunde/nrabi.pdf

http://nasphv.org/Documents/NASPHVRabiesCompendium.pdf

https://www.wanda.be/nl/a-z-index/rabies 

https://www.who-rabies-bulletin.org/ 

https://rr-europe.oie.int/en/